Nieuwjaarstoespraak burgemeester

Hieronder vind u de tekst van de nieuwjaarstoespraak van de burgemeester.

Beste mensen, 

Welkom tijdens deze nieuwjaarsbijeenkomst van onze mooie gemeente Cranendonck. 

Terwijl we samen het oude jaar achter ons laten en met hoopvolle verwachtingen het nieuwe jaar verwelkomen, wil ik u van harte een gelukkig en gezond 2025 wensen. En bovendien wil ik samen met u stilstaan bij wat we samen hebben bereikt en wat ons samen te doen staat. 

Dat laatste hebben we richting 2040 al eens op papier gezet. Kompas 2040. Misschien heeft u ervan gehoord, misschien ook nog niet. Met tientallen organisaties  en inwoners gingen we voor deze strategische visie in gesprek over het wonen en leven, werken en recreëren in Cranendonck. 

Meer dan ooit gaan we daarbij uit van brede welvaart omdat dat naast materiële welvaart ook gaat om zaken als gezondheid, onderwijs, welzijn, milieu en leefomgeving, sociale cohesie en veiligheid. We gaan voor groei maar dan wel vooral als ons dat helpt om de leefbaarheid op peil te houden of verder te versterken. 

Uit alle gesprekken komt naar voren dat we ons meer zouden moeten richten op ontwikkeling in plaats van alleen groei. Groei is vaak gericht op “meer, groter en sneller”. Ontwikkeling gaat dieper, het draait om echt vooruitgang en verbetering in kwaliteit. 

Ontwikkeling gaat ook over leren, reflecteren en verbinden. Het is het proces waarin we niet alleen kijken naar wat we kunnen toevoegen, maar ook naar wie we willen zijn en hoe we met elkaar omgaan. Groei meten we af aan de hoeveelheid huizen of bedrijven. Ontwikkeling aan of we ons thuis voelen, of we als jong en oud van elkaar leren, hoe we omgaan met de meest kwetsbaren in onze gemeente en of we écht samenleven in onze gemeente. 

En dat is hard nodig. Want juist in het jaar dat we hier zo gemeenschappelijk tachtig jaar vrede en veiligheid herdachten en vierden, nemen de spanningen in de wereld alsmaar toe.

Er lijkt een steeds groter tekort aan tolerantie, verbinding en met elkaar praten. En dat is niet het enig tekort. Er zijn steeds meer groeiende tekorten, tijdelijk en structureel. Van energie tot drinkwater, van personeel tot woningen, van ruimte én vrijheid. Weinig is er nog in overvloed. Weinig is nog vanzelfsprekend. 

Échte oplossingen zijn dus hard nodig. Maar kunnen we die nog samen realiseren? Want er is ook een groot tekort aan iets heel fundamenteels. Aan empathie, inlevingsvermogen, een luisterend oor, begrip voor een ander standpunt, de flexibiliteit om te leren en tot nieuwe inzichten te komen. Het lijkt wel alsof we verleerd zijn om het met elkaar oneens te zijn. 

Oneens zijn betekent bijna automatisch de verbinding verbreken. Wegswipen, de pagina omslaan, elkaar ontlopen. We zien het zelfs in de samenwerking tussen overheden. 

Als gemeenten – verenigd in de VNG – proberen we continu vanuit verbinding het gesprek aan te gaan met het rijk. Andersom ervaren we dat steeds minder. Om de belangen van onze inwoners te behartigen moeten we ons kritisch blijven opstellen. Dat doen we bijvoorbeeld bij de nieuwe overeenkomsten met het COA, waar we binnenkort een besluit over nemen, én in de gesprekken die we met defensie hebben.

En dat doen we ook als gemeenten gezamenlijk, bijvoorbeeld door ons terug te trekken uit het integraal zorgakkoord. 

Steeds harder roepen om gehoord te worden. Terwijl het volgens mij veel meer moet gaan over luisteren dan over roepen. Want hoe kunnen we samen verder komen als we niet meer bereid zijn om ons te verdiepen in het waarom van de ander? Het moet toch kunnen? We moeten het toch oneens kunnen zijn zonder elkaar te verliezen?

En hoewel we ook binnen onze gemeente zien dat dat écht moeilijk is, lukt het wel nog om samen ontwikkelingen van de grond te krijgen. Het is gelukt om met tientallen organisaties samen een beeld te vormen van de gemeente Cranendonck in 2040. Gebiedsontwikkeling De Baronie heeft de potentie om op één plek veel waardevolle functies samen te brengen. En de VVV, heemkunde en het smokkelmuseum laten zien over hun eigen schaduw heen te kunnen stappen en zo samen de toekomst in te gaan op een mooie nieuwe plek. 

Verder is er gekozen voor één basisschool voor Dorplein en Schoot, is er een groenvisie opgesteld om beter om te gaan met ‘te warm of te nat’ en waren we een van de eerste gemeenten met een eigen Gemeentelijke Verduurzamings Regeling.

En uiteraard is er ruim baan gemaakt voor woningbouw. Er zijn bestemmingsplannen vastgesteld, er is begonnen met de bouw en dit jaar gaan we het gesprek aan over de schaalsprong rond Maarheeze. Het beleidsplan sociaal domein is vastgesteld en in het uitvoeringsplan zal dit jaar duidelijk gemaakt worden op welke manier de inwoners hierin betrokken worden. Op het gebied van economie, mobiliteit, sport en onderwijs komen we met een masterplan verkeer, o.a. om het vrachtverkeer te weren uit de kernen. 

Het koersdocument sport en bewegen wordt verder uitgevoerd met de oplevering van het innovatieve waterhockeyveld van HC Cranendonck en de velden van VV Maarheeze als zichtbare resultaten. Ook staat de visie ‘Recreatie & toerisme Cranendonck 2040’ op de agenda. 

Voor de raad is het een jaar van knopen doorhakken en afmaken waarmee we bezig zijn. Want op 18 maart 2026 staan er gemeenteraadsverkiezingen gepland.  Dan kiest u als inwoner weer uw volksvertegenwoordigers voor de volgende vier jaren. 

Maar laat mij hier twee oproepen doen. Eén aan onze lokale politieke partijen en één aan u als kiezer. Te beginnen met onze politiek. Afgelopen dinsdag spraken we over onze keuze uit Kompas 2040 om te gaan voor vitale gemeenschappen. Dorpen waarin inwoners het voortouw nemen om leefbaarheid en de leefomgeving vorm te geven. Dat vraagt van ons als gemeente bescheidenheid, ruimte voor diversiteit tussen de kernen en een luisterend oor. 

Wij geloven in onze lokale gemeenschap. We willen initiatieven aanmoedigen en tegelijkertijd zorgen dat verschillende ontwikkelingen goed op elkaar aansluiten. Onze rol is verbinden, niet verdelen.

Naast deze oproep aan de politiek heb ik ook aan u als inwoners en bedrijven, vooruitlopend op de verkiezingen, een oproep. 

Want als inwoner of bedrijf bent u méér dan gebruiker van onze diensten of stemmer bij de volgende verkiezingen. U draagt mét ons de verantwoordelijkheid voor de gemeenschap waarin we leven. Dus ik nodig u uit tot het initiatief dat hoort bij die verantwoordelijkheid. De opgaven die deze tijd met zich meebrengt  zijn té groot om te denken ‘dat is aan die ander’. En de opgaven zijn ook veel complexer dan vaak in de beeldvorming tot uiting komt. Het wordt dan heel zwart-wit neergezet terwijl er altijd nuance is, een grijs gebied.  

Bij besluitvorming spelen altijd meerdere factoren een rol. Een bestuurder besluit nooit alleen iets. Hij of zij is misschien het gezicht van een besluit maar niet de enige verantwoordelijke. Een wethouder of burgemeester is niet de baas die even een besluit erdoor kan duwen. Daaraan gaat intern én extern heel veel afstemming aan vooraf, initiatief komt bijna altijd voort uit een netwerk van organisaties.

De complexiteit van dat proces wordt veel te snel vergeten als we het oneens zijn met een besluit. Dan wordt het veel te snel onvriendelijk en persoonlijk. Dat is niet alleen onwenselijk, het past ook absoluut niet bij hoe we de lokale democratie met elkaar hebben geregeld. We dragen samen de verantwoordelijkheid voor de gemeenschap waarin we leven. Voor ons eigen gedrag en de gevolgen daarvan voor de samenleving. Juist samenleving. Het woord gemeente komt niet voor niets voort uit ‘gemene gronden’. Het gaat om hoe we samenleven op de grond die we delen. 

Hoe we 80 jaar bevrijding hebben herdacht en gevierd heeft op mij een diepe indruk gemaakt. Het heeft mij laten voelen dat we een gedeeld besef hebben van het verleden. Nu is het aan ons allen om dat gedeelde besef van het verleden om te zetten naar een gedeelde verantwoordelijkheid voor de toekomst. Al die vieringen en herdenkingen maakten ook duidelijk wat daarbij de kracht is van cultuur. Van theater en muziek, van gedicht en verhaal. Cultuur is verbeelding en verbinding, verdieping en relativering, spiegelbeeld of ander perspectief. Dat ervaren we binnenkort ook tijdens de vele kleurrijke carnavalsactiviteiten in onze dorpen. 

En carnaval, carnaval is een omkeerritueel bij uitstek. Dan wordt gek normaal. Laten we die kracht – het omkeren van het gebruikelijke – in 2025 het hele jaar vasthouden. Laat ons eens een ander perspectief aannemen, een gesprek aangaan met een vreemde, iets initiëren in plaats van iets te verwachten, luisteren in plaats van praten, vragen in plaats van stellen, uitnodigen in plaats van wegswipen. Dán ben ik ervan overtuigd dat het ons niet alleen lukt om als gemeente te groeien maar ook om als gemeenschap te ontwikkelen. 

Namens het gemeentebestuur wens ik u allen een voorspoedig en gezond 2025. 

Laten we samen het nieuwe jaar inluiden met een feestelijk glas en positieve verwachtingen.